O bezrobociu możemy mówić wówczas, gdy pewna ilość chętnych i mogących podjąć pracę ludzi nie jest w stanie znaleźć zatrudnienia. Bezrobocie jest problemem złożonym. Jego skutki są widoczne na gruncie ekonomicznym, społecznym i psychologicznym. Co powinniśmy wiedzieć o bezrobociu?
Różne rodzaje bezrobocia
Musimy zdawać sobie sprawę, że istnieją różne rodzaje bezrobocia. Wyróżniamy między innymi bezrobocie strukturalne, które charakteryzuje się tym, że grupa osób chce rozpocząć pracę, jednak nie posiada odpowiednich kompetencji do jej podjęcia. Bezrobociem strukturalnym może być na przykład bezrobocie technologiczne pojawiające się po wprowadzeniu nowych technologii (brakuje pracowników, którzy potrafiliby te technologie obsługiwać).
Bezrobocie frykcyjne dotyczy sytuacji, kiedy na rynku jest za mało miejsc pracy (lub też osoby chętne do podjęcia pracy nie zdają sobie sprawy z wolnych wakatów). Ten typ bezrobocia jest zazwyczaj krótkotrwały, podobnie jak bezrobocie koniunkturalne (nazywane także cyklicznym).
Bezrobocie można również podzielić na krótkookresowe, średniookresowe, długookresowe i długotrwałe.
O bezrobociu naturalnym mówimy wówczas, gdy na rynku jest pod dostatkiem pracy, jednak pewne osoby nie chcą jej podjąć. Bezrobocie powszechne to sytuacja, gdy pracy brakuje w całym kraju. Z kolei bezrobocie lokalne dotyczy tylko konkretnego regionu.
Z bezrobociem przymusowym mamy do czynienia wtedy, gdy osoby akceptujące warunki na rynku pracy nie są w stanie znaleźć zatrudnienia. W przypadku bezrobocia pozornego ludzie zarejestrowani jako bezrobotni w rzeczywistości wykonują pracę zarobkową (praca na czarno).
Jakie są najczęstsze przyczyny bezrobocia?
Przyczyn bezrobocia może być wiele. Często zdarza się, że za trudną sytuację na rynku pracy odpowiedzialne jest nieprawidłowe funkcjonowanie instytucji rynku pracy, czy pojawienie się na rynku pracy pokolenia wyżu demograficznego. Inne przyczyny to na przykład: niski poziom wykształcenia społeczeństwa, opresyjne prawo pracy, gospodarka nastawiona głównie na import, niedostosowanie systemu edukacji do bieżących potrzeb rynku pracy, zaniedbanie gospodarki, błyskawiczny rozwój nowych technologii i niemożność znalezienia pracowników, którzy będą je obsługiwać.
Zdarza się, że za bezrobocie odpowiada dobrze rozwinięta pomoc socjalna (część społeczeństwa otrzymując wysokie zasiłki dla bezrobotnych nie ma ochoty podjąć pracy).
W niektórych krajach bezrobocie wynika z wyznaczenia zbyt wysokich płac minimalnych (nieadekwatnych do sytuacji na rynku).
Współcześnie przyczyną bezrobocia staje się automatyzacja pracy (część stanowisk zostanie zlikwidowana, a ludzi zastąpią maszyny, które są tańsze i bardziej wydajne).
Negatywne skutki bezrobocia?
Bezrobocie ma wiele negatywnych skutków. Do skutków społecznych braku pracy zaliczamy między innymi wykluczenie pewnej grupy osób z życia społecznego, utrata statusu społecznego, emigrację zarobkową, biedę i ubóstwo, pogorszenie stanu zdrowia osób pozostających bez pracy, pogorszenie relacji z rodziną. Bezrobocie przyczynia się do powstawania patologii społecznych. Na skutek braku pracy duża grupa ludzi odkłada decyzję o założeniu rodziny.
Jeżeli chodzi o negatywne ekonomiczne skutki bezrobocia, możemy zaliczyć do nich rozwój tak zwanej szarej strefy, ogromne wydatki państwa na walkę z bezrobociem, spadek poziomu produkcji, deficyt budżetowy. Osoby, które przez długi czas pozostają bezrobotne tracą umiejętności i kwalifikacje niezbędne do wykonywania pracy.
Bezrobocie wywołuje negatywne następstwa w sferze psychologicznej. Zaliczamy do nich obniżenie poczucia własnej wartości, depresję, zaburzenia emocjonalne, zmniejszenie zadowolenia z życia, silny stres, uczucie rezygnacji (po wielu nieudanych próbach ogromna część ludzi rezygnuje z poszukiwania pracy). W skrajnych sytuacjach brak pracy może doprowadzić nawet do prób samobójczych.
Czy bezrobocie może mieć pozytywne skutki?
Nie wszyscy zdają sobie sprawę, że bezrobocie może mieć również pozytywne skutki. Pracownicy, którzy zdają sobie sprawę, że grozi im bezrobocie często mają większą dyscyplinę i są bardziej zaangażowani w wykonywanie obowiązków zawodowych. Kiedy na rynku pracy panuje większa konkurencja kandydaci mają motywację, żeby się szkolić, zdobywać nowe kwalifikacje (w rezultacie rozwijają się i stają się lepszymi pracownikami). Bezrobocie może przyczynić się do zwiększenia zainteresowania elastycznymi formami zatrudnienia.
Bezrobocie sprawia, że istnieje znacznie mniejsza presja na podnoszenie wynagrodzeń, co ułatwia walkę z inflacją. Sezonowe bezrobocie może prowadzić do migracji zarobkowych, które przyczyniają się do zwiększenia znajomości języków obcych i innych kultur (co niesie ze sobą szereg bez sprzecznych korzyści).
Jeżeli aktualnie nie mamy pracy nie powinniśmy się załamywać. Niezależnie od naszej sytuacji zawodowej, mamy szanse na wyjście z bezrobocia i uniknięcie podobnych sytuacji w przyszłości. Zdecydowanie warto jest wykorzystać czas bezrobocia na doskonalenie swoich kompetencji zawodowych, które przyspieszą nasz powrót do pracy.