Doskonale zdajemy sobie sprawę, że część zawodów wiąże się z ogromną odpowiedzialnością. Działania pracowników, którzy je wykonują mają wielki wpływ na innych ludzi (często to od nich zależy czyjeś życie). Z powyższych względów przedstawiciele niektórych zawodów muszą przestrzegać kodeksu etyki zawodowej. Czym dokładnie jest etyka zawodowa? Jakie są jej zasady? Jakie korzyści wiążą się ze stosowaniem zasad etyki zawodowej?
Etyka zawodowa – co to takiego?
Mianem etyki zawodowej określamy zespół zasad, którymi powinni kierować się przedstawiciele niektórych profesji. Dotyczy to szczególnie zawodów, których przedstawiciele mają duży kontakt z innymi ludźmi (są to tak zwane zawody zaufania publicznego). Możemy spotkać się między innymi z etyką prawniczą, etyką lekarską. Etyka jest bardzo ważna w zawodzie sędziego, policjanta, lekarza, dziennikarza, nauczyciela, czy adwokata. Etyka zawodowa musi uwzględniać obowiązujące w danym społeczeństwie wymogi moralne, hierarchię wartości, a także charakterystyczny dla danej grupy zawodowej sposób rozwiązywania konfliktów moralnych.
Charakterystyczny dla etyki zawodowej jest fakt, że ma ona chronić nie tylko klientów, czy pacjentów, ale także przedstawicieli zawodów zaufania publicznego. Dzięki zasadom etyki pracownicy wiedzą jak postępować, żeby uniknąć różnego rodzaju nadużyć, czy nieprawidłowości. O etyce zawodowej pośrednio wspomina nawet Konstytucja. Zgodnie z jej zapisami poszczególne grupy zawodowe zyskują uprawnienia i autonomię, które pozwalają im egzekwować przestrzeganie norm etyki zawodowej.
Kodeks etyki zawodowej – definicja
Mianem kodeksu etyki zawodowej nazywamy dokument, w którym znajdują się najważniejsze zasady moralne obowiązujące przedstawicieli konkretnych zawodów. Warto zdawać sobie sprawę, że kodeks etyki zawodowej nie ma mocy prawnej. Ma on charakter honorowy, co oznacza, że pracownicy, którzy go nie przestrzegają nie muszą ponieść konsekwencji prawnych (pod warunkiem, że nie złamali obowiązującego prawa).
Celem kodeksu etyki zawodowej jest dbanie o interes publiczny, co oznacza, że nie powinny znaleźć się w nim zapiski, które chronią tylko i wyłącznie interesy danej grupy zawodowej. Dobry kodeks etyki zawodowej jest uczciwy i rzeczowy. Bardzo ważne jest, żeby regulował charakterystyczne dla konkretnego zawodu problemy.
Osoby tworzące kodeksy zawodowe muszą pamiętać, że ich założenia nie mogą być sprzeczne z obowiązującym prawem.
Dlaczego warto stosować się do zasad etyki zawodowej?
Przedstawiciele niektórych zawodów niemal codziennie zmagają się z poważnymi dylematami moralnymi. Dzięki znajomości etyki zawodowej wiedzą w jaki sposób je rozwiązywać. Ważnym zadaniem etyki zawodowej jest stawianie granic pracownikowi – jest on świadomy na co może sobie pozwolić, a jakie działanie będzie już nieprawidłowością. W niektórych przypadkach stosowanie się do zasad etyki zawodowej chroni nawet przed łamaniem prawa.
Etyka zawodowa jest ważna dla wszystkich przedstawicieli danego zawodu. Umożliwia ona regulowanie stosunków wewnątrz grupy zawodowej. Może dotyczyć wzajemnej pomocy, dzielenia się wiedzą z młodszymi przedstawicielami zawodu, zachowanie zasad zdrowej konkurencji, solidarność zawodową. Dzięki zasadom etyki zawodowej łatwiej jest walczyć z różnego rodzaju dyskryminacją w obrębie grupy zawodowej.
Etyka zawodowa – przykłady z życia
Etyka zawodowa jest bardzo ważna między innymi w pracy nauczyciela. Jednym z obowiązków osób wykonujących ten zawód jest respektowanie praw dziecka jako istoty ludzkiej. Tyka wymaga od nauczyciela respektowania prawa (zarówno dziecka, jak i jego rodziców lub opiekunów) do kierowania się swoim własnym systemem wartości, do intymności, dokonywania swoich własnych życiowych wyborów.
Etyka zawodowa nauczyciela zakłada, że prawa dziecka są niezbywalne. W praktyce oznacza to, że nikt nie może ich zawiesić czy unieważnić. Niedopuszczalne jest również uzależnienie praw dziecka od jego zachowań, postaw, czy jakichkolwiek innych okoliczności.
Osoby pracujące z dziećmi są zobowiązane do kierowania się przede wszystkich dobrem najmłodszych. Nauczyciel, który podejmuje współpracę z osobami dorosłymi lub instytucjami decydującymi o losie dziecka, nie powinien sprzeniewierzać się tej zasadzie. Zgodnie z zasadami etyki nauczyciel, który widzi, że zagrożone jest dobro dziecka powinien zrezygnować ze współpracy i zrobić wszystko, żeby bronić praw nieletniego.
Etyka wymaga od osób wykonujących zawód nauczyciela, żeby utrzymywali oni możliwie jak najwyższy poziom swojej pracy w każdych okolicznościach. Nie powinny mieć na nią wpływu indywidualne cechy uczniów lub ich opiekunów. Nauczyciel nie może pozwolić, żeby takie czynniki jak religia, poglądy polityczne, sytuacja materialna rodziców, rasa, narodowość, system wartości, a nawet charakter problemów wychowawczych przyczyniały się do dyskryminacji dziecka w środowisku edukacyjnym. Od nauczycieli oczekuje się neutralności nawet w sytuacji, gdy ich światopogląd jest sprzeczny z postrzeganiem rzeczywistości przez opiekunów ucznia.