Mobbing to wyjątkowo okrutna forma przemocy, która odbiera pracownikowi radość z wykonywanej pracy, podkopuje jego poczucie własnej wartości, a nawet zagraża zdrowiu. Ofiar mobbingu w Polsce jest wiele. Powinny on zdawać sobie sprawę, że ich pracodawca jest zobowiązany do przeciwdziałania przemocy w miejscu pracy. Mobbing nie jest również bezkarny. W jaki sposób możemy skutecznie walczyć z mobbingiem?
Jak rozpoznać mobbera?
Warto zdawać sobie sprawę, że osoby stosujące mobbing nie zawsze działają tak samo. Często mają różne taktyki znęcania się nad swoimi ofiarami. Poznanie taktyk (przynajmniej tych najczęściej występujących) agresorów jest ważne, gdyż pozwoli nam na odróżnienie zwykłej antypatii (przecież nie wymagamy, żeby wszyscy ludzie nas lubili), od mobbingu, który jest przestępstwem. Dodatkowo będziemy w stanie wykryć mobbing we wczesnej fazie, co być może pozwoli nam na rozwiązanie konfliktu.
Ogromna część mobberów robi wszystko, żeby utrudnić wykonywanie pracy swojej ofierze. Jeżeli agresor jest odpowiedzialny za szkolenie nowego pracownika, może celowo wprowadzać go w błąd. Mobberzy na stanowiskach kierowniczych przydzielają mobbowanym pracownikom obowiązki, które nie odpowiadają im kompetencjom lub są niemożliwe do wykonania. Powszechną praktyką jest nieprzekazywanie kluczowych informacji, ciągłe wytykanie i zgłaszanie błędów pracownika. Mobber ma nadzieje, że takie działania doprowadzą do zwolnienia jego ofiary.
Kolejną niezwykle popularną taktyką jest izolacja. Mobber różnymi sposobami nakłania inne osoby pracujące w firmie do ignorowania swojej ofiary. Może organizować spotkania pracowników, na których będą obecni wszyscy oprócz nas. Jego celem jest sprawienie, żeby ofiara poczuła się zupełnie niepotrzebna, nabrała przekonania, że nie znajdzie w firmie żadnych sojuszników.
Mobber wie, że osiągnie swój cel, gdy uda się mu obniżyć poczucie własnej wartości swojej ofiary. Jest to tym łatwiejsze, gdy zajmuje on stanowisko kierownicze. Agresor będzie starał się publicznie ośmieszać swoją ofiarę, wytykał jej błędy (nawet jeżeli jest to nieuzasadnione lub nie posiada on ku temu żadnych kompetencji). Agresorzy mogą próbować ukrywać lub ignorować osiągnięcia swoich ofiar. Niektórzy z nich w nieprzyjemny sposób komentują wygląd pracownika, czy jego sposób wysławiania się.
Innym typowym zachowaniem mobberów jest zastraszanie. Mogą grozić swoim pracownikom utratą pracy, obniżeniem pensji, odebraniem urlopu, przywilejów pracowniczych, nadgodzinami. Paradoksalnie, jeżeli mobber stosuje taktykę zastraszania – pracownik jest w dobrej sytuacji, gdyż wówczas mobbing jest najłatwiejszy do udowodnienia.
Komunikacja to podstawa
Powinniśmy zdawać sobie sprawę, że doświadczenie mobbingu nie oznacza końca naszej kariery w danej firmie. To nie my powinniśmy odejść z pracy (niestety wielu pracowników nie wytrzymuje napiętej atmosfery i zwalnia się), a osoba która dopuszcza się tak odrażającej formy przemocy. Psychologowie zalecają, żeby dowiedzieć się o mobbingu jak najwięcej i reagować, gdyż zaobserwujemy pierwsze jego objawy (nawet gdy są to jeszcze niewinne przytyki). Warto jest spróbować nawiązać dialog z agresorem. Powinien on mieć świadomość, że doskonale zdajemy sobie sprawę z jego zamiarów.
Jeżeli próby dialogu z naszej strony nie przynoszą odpowiednich rezultatów, koniecznie zgłośmy się do przełożonego. Nie może on zignorować naszych skarg, gdyż jest prawnie zobowiązany do zwalczania mobbingu w swojej firmie.
W przypadku, gdy doświadczamy mobbingu ze strony szefa, powinniśmy poszukać wsparcia u innych pracowników. Pamiętajmy również, że w Polsce istnieją organizacje, których celem jest wsparcie osób dotkniętych mobbingiem.
Mobbing trzeba udowodnić
Zdarza się, że pracownicy bezpodstawnie oskarżają przełożonego i współpracowników o mobbing. Jeżeli chcemy być wiarygodni i dochodzić swoich praw, musimy udowodnić, że jesteśmy ofiarami przemocy psychicznej w pracy.
Musimy zebrać dowody, co nie zawsze jest proste. Teoretycznie nie powinno się nagrywać pracodawcy lub pracownika bez jego zgody, jednak często jest to jedyny sposób, żeby udowodnić, że jesteśmy prześladowani. Konieczne jest nagrywanie wszystkich rozmów, a także komentarzy, które wygłasza wobec nas agresor.
Bardzo istotne jest, żeby przekonać osoby, które były świadkiem mobbingu, żeby zeznawały na naszą korzyść.
Mobbing – gdzie szukać wsparcia
Walka z mobbingiem przerasta większość osób, dlatego warto jest poszukać wsparcia. Osoba doświadczająca mobbingu powinna zgłosić się do Państwowej Inspekcji Pracy (może to doprowadzić do przeprowadzenia kontroli firmy, w której zgłoszono problem).
Instytucje, które pomagają poszkodowanym pracownikom to między innymi: Ogólnopolskie Stowarzyszenie Antymobbingowe, Krajowe Stowarzyszenie Antymobbingowe, Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego.
Jeżeli doświadczamy mobbingu mamy prawo oczekiwać, żeby sprawca, a także firma, która nie rozwiązała problemu ponieśli konsekwencje. Ofiarom mobbingu należy się również odszkodowanie (zadośćuczynienie przyznawane jest osobom, które na skutek mobbingu doznały uszczerbku na zdrowiu psychicznym i fizycznym).