Część młodych ludzi poważnie myśli o podjęciu pracy zarobkowej, która pozwoli im uzbierać na wymarzone sprzęty, wakacje, czy po prostu dorobić do kieszonkowego. Warto zdawać sobie sprawę, że osoba nieletnia może zacząć zarabiać, jednak Kodeks Pracy otacza ją szczególną opieką. Co o pracy nieletnich powinien wiedzieć pracodawca, a co młody człowiek myślący o zatrudnieniu?
Praca dla młodzieży – podstawowe informacje
Zgodnie z kodeksem pracy młodzi ludzie, którzy ukończyli 15 rok życia mogą zostać zatrudnieni na podstawie umowy o pracę. Jednym z warunków podpisania umowy jest ukończenie przez kandydata do pracy ośmioletniej szkoły podstawowej, a także posiadanie świadectwa lekarskiego o braku przeciwwskazań do wykonywania konkretnej pracy. Pracodawca powinien pamiętać, że osoba niepełnoletnia może zostać zatrudniona tylko i wyłącznie w ramach przygotowania zawodowego. Nastolatkowie mogą wykonywać tylko prace lekkie.
Osoby młodsze – od 12 roku życia również mogą pracować. W ich przypadku nie jest jednak możliwe podpisanie umowy o pracę. Mogą pracować jedynie na podstawie umowy zlecenie lub umowy o dzieło. Co więcej mogą być oni zatrudnieni wyłącznie do wykonywania pracy na rzecz działalności artystycznej, sportowej, kulturalnej, czy reklamowej. Do podjęcia pracy konieczna jest także pozytywna opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Nastolatkowie poniżej 15 roku życia nie mogą podpisać umowy z pracodawcą samodzielnie – robią to za nich prawni opiekunowie. Zgodnie z prawem jednak osoba małoletnia może samodzielnie dysponować zarobionymi pieniędzmi.
Pracodawca musi mieć świadomość, że pracownik do ukończenia 16 roku życia może pracować maksymalnie 6 godzin dziennie (po ukończeniu 16 lat jest to nie więcej niż 8 godzin na dobę). W czasie trwania zajęć szkolnych nastolatek nie może pracować dłużej niż 12 godzin w tygodniu, natomiast w dniu, gdy odbywają się zajęcia – praca nie może trwać dłużej niż 2 godziny. W czasie ferii młody człowiek może pracować 7 godzin w ciągu dnia (nie więcej niż 35 godzin tygodniowo). Młodzi ludzie nie mogą pracować w godzinach nocnych.
Niepełnoletni kandydat może ubiegać się o zatrudnienie jedynie w takiej firmie, która nie znajduje się na liście prac zabronionych wymienionych w rozporządzeniu Rady Ministrów (wyjątkiem jest sytuacja, gdy wykonywanie takiej pracy jest niezbędnym elementem przygotowania zawodowego, a a kandydat ma już ukończone 16 lat).
Co jeszcze trzeba wiedzieć o pracy młodocianych?
Pracodawca zatrudniający osoby nieletnie musi pamiętać, że w momencie, gdy czas pracy nastolatka przekracza 4,5 godziny – konieczne jest zapewnienie mu 30 minutowej przerwy, która będzie wliczała się do czasu pracy.
Zatrudniając młodocianych należy zaplanować ich pracę w taki sposób, żeby przerwa pomiędzy przepracowanymi dniami wynosiła co najmniej 14 godzin. Bardzo ważne jest również zapewnienie swoim pracownikom co najmniej 48 godzin nieprzerwanego odpoczynku (przy czym czas przewidziany na odpoczynek powinien obejmować również niedzielę).
Młoda osoba, która przepracuje 6 miesięcy nabywa prawo do 12-dniowego urlopu. Po roku pracy urlop wydłuża się do 26 dni.
Przykłady prac dla osób nieletnich
Jedną z prac często wykonywanych przez osoby niepełnoletnie jest rozdawanie ulotek. Tego typu praca może być wykonywana w pomieszczeniach, a także na świeżym powietrzu. Podobnym zajęciem jest praca hostessy lub hosta. Osoba zatrudniona na tym stanowisku zajmuje się promowaniem produktów lub usług danej firmy. Jej atutem są często dość wysokie zarobki.
Młodzi ludzie mogą liczyć na pracę sezonową – na przykład przy zbiorach owoców lub warzyw. Podjęcie takiej pracy wymaga dobrej kondycji fizycznej, a także odporności na niekorzystne warunki pogodowe.
Innym pomysłem na zarobienie dodatkowych pieniędzy jest praca w restauracji. Wiele sieci typu fast food zatrudnia nastolatków. Pracują oni jako kelnerzy, sprzedawcy, personel sprzątający. Duże sieci są przystosowane do zatrudniania młodych osób, co gwarantuje bezpieczeństwo. Kolejną zaletą gastronomii są elastyczne godziny pracy, co pozwala połączyć aktywność zawodową z nauką.
Pracą, którą można wykonywać w wolnym czasie jest inwentaryzacja, czy wykładanie towarów na półki. W wielu supermarketach młode osoby mogą również pracować na kasie (tego typu praca wymaga dużej odporności na stres).
Nastolatkowie kochający zwierzęta mogą spróbować dorobić zajmując się psami i kotami sąsiadów. Świetnym pomysłem jest na przykład wyprowadzanie psów na spacer. Dochody można czerpać także z innej pomocy sąsiedzkiej. Można zaproponować swoim sąsiadom mycie okien, samochodów, koszenie trawy, odśnieżanie posesji, a nawet parkowanie.
Dobrym sposobem na zarabianie bez wychodzenia z domu jest wypełnianie ankiet przez internet, pisanie tekstów, tłumaczenia, czy testowanie gier. Współcześnie coraz więcej młodych ludzi zajmuje się programowaniem, fotografią, kręceniem filmów, grafiką komputerową.
Choć praca w młodym wieku ogranicza czas, który można przeznaczyć na zabawę i spotkania ze znajomymi, to z drugiej strony daje nastolatkom tak wiele korzyści, że powinni przynajmniej spróbować choć raz samodzielnie zarobić pieniądze.