Wypalenie zawodowe to poważny problem, który dotyka ogromnej ilości pracowników. Co ciekawe wypalenia zawodowego możemy doświadczyć nawet w pracy, która początkowo sprawiała nam przyjemność. Oznak wypalenia zawodowego nie można ignorować, gdyż może ono doprowadzić do bardzo poważnych problemów zdrowotnych.
Wypalenie zawodowe – co to takiego?
Wypalenie zawodowe (nazywane również syndromem wypalenia zawodowego) to stan, w którym praca nie daje nam satysfakcji, jest przyczyną chronicznego stresu, wywołuje uczucie braku energii, a nawet wyczerpania. Osoby doświadczające wypalenia zawodowego przestają się rozwijać, są też znacznie mniej efektywne niż dotychczas. Psychologowie uważają, że wypalenie zawodowe grozi przede wszystkim pracoholikom, osobom bardzo ambitnym, ludziom samotnym i nadwrażliwym.
Jakie są przyczyny wypalenia zawodowego?
Do typowych przyczyn wypalenia zawodowego zaliczamy odczuwanie długotrwałego stresu, który może być spowodowany wieloma czynnikami związanymi z pracą. Mogą być to na przykład napięte relacje z przełożonymi, duża odpowiedzialność, presja, nadmiar pracy, konflikty, rywalizacja z współpracownikami.
Częstą przyczyną wypalenia zawodowego jest niemożność odcięcia się od pracy. Są osoby, które zabierają pracę do domu, co praktycznie uniemożliwia wypoczynek. Przyczyną wypalenia jest również pracoholizm. Osoba będąca pracoholikiem postrzega siebie przez pryzmat pracy. Dla takiego człowieka problemy zawodowe są równoznaczne z obniżeniem poczucia własnej wartości. Pracoholik będzie zaniedbywał siebie, a także swoich bliskich, byleby tylko poprawić sytuację w pracy.
Osoby doświadczające wypalenia zawodowego często narzekają na problemy z przełożonym i współpracownikami (w skrajnych wypadkach doświadczają mobbingu). Są to bardzo poważne sytuacje, gdyż większość z nas spędza w pracy większość swojego dnia. Jeżeli atmosfera przez dłuższy czas jest napięta, naturalnym jest pojawienie się wypalenia.
Ryzyko wypalenia jest bardzo duże w przypadku ludzi, którzy bardzo angażują się w problemy swoich klientów (na przykład lekarze i psychologowie) lub współpracowników. Prawdopodobieństwo wypalenia zawodowego jest duże, gdy wykonujemy pracę, która nie daje nam możliwości rozwoju i awansu. Wówczas nie mamy motywacji do działania, a obowiązki zawodowe z dnia na dzień wywołują w nas coraz większą niechęć.
W jaki sposób objawia się wypalenie zawodowe?
Jednym z najbardziej charakterystycznych objawów wypalenia zawodowego jest brak satysfakcji z wykonywanej pracy. Osoby wypalone zawodowo nie angażują się w swoją pracę, działają mechanicznie, są mało efektywne.
Wypalenie zawodowe objawia się uczuciem chronicznego zmęczenia i przepracowaniem. Osoba wypalona ma wrażenie, że obowiązki, które wcześniej wykonywała z przyjemnością zaczynają ją przerastać.
Jako, że przestajemy doceniać swoje osiągnięcia zawodowe i mamy poczucie, że nasza praca nie jest wartościowa – dochodzi do obniżenia naszego poczucia własnej wartości. Czujemy się gorsi od innych. Staramy się za wszelką cenę unikać tematów związanych z naszą pracą.
Pracownicy doświadczający wypalenia zawodowego unikają kontaktów ze współpracownikami i zwierzchnikami. Nie chcą, żeby inni zauważyli ich brak entuzjazmu, a dodatkowo chcą za wszelką cenę uniknąć dodatkowych obowiązków.
Inne przykre objawy wypalenia zawodowego to problemy ze snem, cynizm, wahania nastrojów, doświadczanie negatywnych emocji, poczucie bezsensu, skłonność do stosowania używek (nie jest to typowe dla wszystkich, jednak są pracownicy, którzy próbują zagłuszyć problemy przy pomocy narkotyków i alkoholu). Długotrwałe doświadczanie wypalenia zawodowego zwiększa prawdopodobieństwo poważnych problemów zdrowotnych.
Wypalenie zawodowe a depresja
Warto zdawać sobie sprawę, że powyższe objawy nie zawsze muszą oznaczać wypalenie zawodowe. Zdarza się, że nasza niechęć do pracy wynika z innych problemów. Być może cierpimy na depresję, jesteśmy w żałobie, właśnie rozstaliśmy się z bliską osobą. Podstawową różnicą pomiędzy wypaleniem zawodowym a depresją są emocje jakie pracownik odczuwa w stosunku do swojej pracy. Człowiek w depresji ma poczucie winy wynikające z faktu, że nie jest w stanie sprostać swoim obowiązkom. Natomiast osoba wypalona na samą myśl o swojej pracy odczuwa gniew.
W takich sytuacjach dobrze jest skorzystać z pomocy psychologa, a nawet psychiatry (być może pomoże nam psychoterapia lub przyjmowanie leków przeciwdepresyjnych). Rozwiązanie powyższych problemów sprawi, że będziemy mogli z entuzjazmem wrócić do pracy.
Co możemy zrobić, gdy obserwujemy u siebie skutki wypalenia zawodowego?
W przypadku pojawienia się skutków wypalenia zawodowego dobrym rozwiązaniem jest wizyta u specjalisty. Dzięki pomocy psychologa będziemy mogli szybko dotrzeć do źródła naszych problemów i opracować najskuteczniejsze metody radzenia sobie z nimi. Być może uda się nam znaleźć sens w wykonywanej pracy. Jeżeli dojdziemy do wniosku, że to niemożliwe, podejmiemy działania w celu znalezienia bardziej odpowiedniego dla nas zajęcia.
Jeżeli nasz stan jest naprawdę poważny, udajmy się do lekarza pierwszego kontaktu i poprośmy o zwolnienie lekarskie. Objawy wypalenia zawodowe są podstawą do wystawienia zwolnienia (dodatkowo nasz pracodawca nie dowie się, że przyczyną zwolnienia jest wypalenie zawodowe).